درمان کمخونی فقر آهن مساوی است با مصرف مکمل آهن در دوز های مناسب و با جذب خوب، اما اکثر مراجعینم از عوارض گوارشی که قرص های آهن ایجاد میکنند شکایت دارند و به دنبال مکمل آهن بدون عوارض گوارشی هستند و بعضی از خانم ها هم مصرف این مکمل ها را بدون مشورت با متخصص قطع می کنند که در اینصورت کمخونی فقر آهن درمان نشده و روز به روز بدتر نیز می شود. در این مقاله مکمل های آهن خوب و با حداقل عوارض گوارشی را معرفی خواهیم کرد.
| برند | میزان جذب آهن | عارضه گوارشی | قیمت | موجودی در داروخانه های ایران |
| فروفورت دئودنال | 20% | خیلی کم | 287 هزار تومان | موجود داروخانه های آنلاین: مثبت سبز و داروکده |
| فروفورت گاین | 20% | خیلی کم | 297 هزار تومان | موجود داروخانه های آنلاین: مثبت سبز و داروکده |
| آیزن اکتیو یوروویتال | 20% | خیلی کم | 275 هزار تومان | موجود داروخانه های آنلاین: داروکده |
| ففول اینترافارم (فیفول) | 20% | فرد به فرد متفاوت | 307 هزار تومان | موجود داروخانه های آنلاین: مثبت سبز و داروکده |
| ففول دئودنال | 20% | خیلی کم | 367 هزار تومان | موجود داروخانه های آنلاین: مثبت سبز و داروکده |
| پودر یا کپسول فرامکس | 46% | خیلی کم | پودر: 583 هزار تومان کپسول: 561هزار تومان | موجود پودر : داروخانه آنلاین داروکده و دیجی کالا کپسول : داروخانه آنلاین داروکده |
| ایزی آیرون نچرال ورلد | 20% | خیلی کم | 440 هزار تومان | در حال حاضر ناموجود |
| کپسول لیپوزوفر فورت | 30% | خیلی کم | 303 هزار تومان | موجود داروخانه آنلاین: دیجی کالا و دیجی فارماسی |
راهنمای مطالعه مقاله
Toggleمعرفی بهترین قرص آهن بدون یبوست
1. مکمل فروفورت دئودنال شرکت عبیدی (Ferro fort Duodenal)

مکمل فروفورت دئودنال از شرکت عبیدی حاوی اهن شلاته با اسیدآمینه (فروس گلایسین سولفات) میباشد که جذب خوبی دارد و مهمترین ویژگی این مکمل است است که دوز آهن آن خیلی بالا نیست (۸۰ میلیگرم آهن المنتال). طبق مطالعات، مکملیاری با دوز آهن خیلی بالا توصیه نمی شود چرا که آهن اکسیدان است و باعث تولید رادیکال های آزاد می شود و از طرفی دوز بالای آهن ریسک اکسیداسیون چربی و کلسترول بد خون (LDL) را بالا می برد که زمینه آسیب به مشکلات قلبی عروقی را ایجاد می کند و البته که دوز های بالا با سرعت جذب پائین، مشکلات گوارشی مانند یبوست ایجاد می کنند. با همه این تفاسیر در فریتین های کمتر از ۳۵ مکمل فروفورت دئودنال گزینه مناسبی است. این مکمل بدون نسخه نیز به فروش می رسد اما از آنجایی که این مکمل در کمخونی های فقر آهن متوسط تا شدید تجویز می شود بنابراین قبل از مصرف با متخصص مشورت کنید.
2. فروفورت گاین شرکت عبیدی (Ferro fort Gyn)

فروفورت گاین نیز همانند فروفورت دئودنال حاوی فروس گلایسین سولفات است که ۶۰ میلیگرم آهن المنتال همراه اسیدفولیک دارد. این مکمل از لحاظ دوز و ترکیبات برای درمان کم خونی در بارداری و یا کمخونی فقر آهن متوسط گزینه مناسبی می باشد. این مکمل بدون نسخه نیز به فروش می رسد ولی این مکمل اغلب برای پیشگیری از کمخونی تجویز نمی شود و در کمخونی های فقر آهن متوسط مصرف می شود. بنابراین قبل از مصرف با متخصص مشورت کنید.
3. آیزن اکتیو یوروویتال (Eisen Aktiv)

مکمل آیزن اکتیو از یوروویتال با داشتن آهن به فرم گلایسین سولفات (۸۰ میلیگرم آهن المنتال) و ۸۰۰ میکروگرم فولیک اسید گزینه مناسبی در کمخونی های فقر آهن می باشد. این مکمل بدون نسخه نیز به فروش می رسد ولی توصیه می شود فقط در کمخونی های فقر آهن متوسط تا شدید از این مکمل استفاده شود. بنابراین قبل از مصرف با متخصص مشورت کنید.
4. ففول اینترافارم (Fefol)

مکمل ففول (فیفول) یکی از مکمل های رایج حاوی ۱۵۰ میلیگرم اهن سولفات (۴۵ میلیگرم اهن المنتال یا قابل جذب) است. عوارض گوارشی مکمل ففول فرد به فرد متفاوت است و طبق تجربه با وجودی که آهن آن فروس سولفات است ولی برای تعدادی از مراجعینم به خوبی تحمل می شود و عوارض گوارشی ندارد ولی برای تعدادی از مراجعین عوارض گوارشی مثل یبوست ایجاد کرده است. پس اگر تجربه خوبی از این مکمل دارید و عارضه گوارشی برای شما ایجاد نکرد مکمل مناسبی برای درمان کمخونی می باشد و درصورت ایجاد عارضه گوارشی، مکمل ففول دئودنال جایگرین مناسبی است. این مکمل نیازی به نسخه پزشک ندارد اما قبل از مصرف باید بیمار را از لحاظ مشکلات گوارشی بررسی کرد.
5. پودر یا کپسول فرامکس بیوساینت (Feramax)

مکمل فرامکس به فرم پلیساکارید (نشاسته) است که تقریبا بدون عارضه گوارشی است. این مکمل با ۱۰۰ میلیگرم آهن المنتال برای درمان کمخونی در کسانی که دچار مشکلات گوارشی مانند IBS هستند، تجویز می شود. اغلب فرامکس برای کمخونی های خیلی شدید تجویز می شود و نیازی به نسخه پزشک ندارد.
6. مکمل ایزی آیرون نچرال ورلد (Easy Iron)

قرص ایزی آیرون ۲۸ میلی گرم آهن المنتال به فرم بیس گلیسینات دارد که در اغلب افراد بدون عارضه گوارشی است. این مکمل برای درمان کمخونی های خفیف و یا پیشگیری از کمخونی تجویز می شود. البته همراه آهن ویتامین ب۹ و ب۱۲ نیز دارد که در ساخت گلبول قرمز نقش مهمی دارند.
7. کپسول لیپوزوفر فورت

کپسول لیپوزوفر از شرکت BSK حاوی ۳۰ میلیگرم آهن به فرم لیپوزومال است که مستقیم از طریق روده جذب می شود و حداقل عوارض گوارشی را دارد. برای کسانی که یبوست دارند مکمل های آهن به فرم لیپوزومال گزینههای بهتری هستند.
چرا بعضی از قرصهای آهن باعث عوارض گوارشی میشوند؟
بعضی از افراد با مصرف مکمل آهن دچار عوارض گوارشی مثل معده درد یا یبوست میشوند که این مسأله علل مختلفی دارد. یکی از مهمترین علتهای آن این است که با مصرف مکمل آهن، یونهای آهن آب زیادی از روده بزرگ جذب میکنند در نتیجه یبوست ایجاد میشود یا تماس مستقیم آهن با دیواره معده موجب درد معده و حالت تهوع در برخی از افراد میشود. این موضوع به ویژه در رژیم بارداری و همچنین هنگام رعایت رژیم برای شیردهی اهمیت بیشتری پیدا میکند، چون نیاز بدن به آهن بالاتر است و عوارض گوارشی میتواند روند دریافت مواد مغذی را دشوار کند.
راهکار کاهش عوارض مکمل آهن

- در ابتدا مکمل با دوز کمتر شروع شود و بعد از ۴-۵ روز کم کم افزایش یابد.
- مکمل همراه وعده غذایی باشد (البته مکمل آهن در حالت ناشتا جذب بهتری دارد ولی اگر مشکلات گوارشی برای فرد ایجاد کند توصیه می شود همراه غذا مصرف شود.)
- امتحان کردن مکمل های دیگر با مشورت مشاور تغذیه یا پزشک
- مکمل یک روز درمیان مصرف شود.
بهترین زمان مصرف مکمل آهن
بهترین زمان برای جذب مکمل آهن طبق مقاله Siencedirect:
بهتر است با معده خالی و با فاصله حداقل یک ساعته قبل از وعده غذایی مصرف شود. چون بسیاری از غذاها و نوشیدنی ها روی جذب آهن تاثیر می گذارند.
Oral iron should generally be taken on an empty stomach, at least an hour before meals, as many foods and drinks contain inhibitors of iron absorption
ولی اگر با معده خالی دچار مشکلات گوارشی می شوید طبق تجربه به شما توصیه میکنم که یکی از زمان های زیر امتحان کنید.
- دو ساعت بعد از شام و قبل از خواب
- یک ساعت قبل از ناهار یا 2 ساعت بعد از آن
تداخلات دارویی با قرص آهن
- مکمل آهن جذب لووتیروکسین (داروی کم کاری تیروئید) لوودوپا (داروی پارکینسون) را کاهش میدهد. اگر از هرکدام از این داروها استفاده می کنید، فاصله ۴ ساعته بین مصرف این داروها با مکمل آهن را رعایت کنید.
- مهارکننده های پمپ پروتون مثل امپرازول چون اسید معده را کاهش میدهند درنتیجه جذب آهن نیز کم می شود.
- تتراسایکلین و اهن هردو جذب یکدیگر را کم میکنند.
- درصورت مصرف همزمان آهن و سالسیلات ها مثل اسپرین، ناپروکسن و بروفن یا فنیل بوتازون تحریک گوارشی شدیدتر میشود.
- مکمل کلسیم با قرص آهن تداخل دارد (بجز آهن شلاته شده با آمینواسید ها)
ویژگیهای قرص های آهنی که عوارض گوارشی ندارند
با پیشرفت علم داروسازی و ایجاد تغییراتی در فرمولاسیون، سرعت جذب و نحوه تاثیر آن ها بر لایه پوششی دستگاه گوارش، نسل جدید مکمل های آهن طوری طراحی شدند که کمترین عوارض گوارشی را داشته باشند. برای مثال پوشش فسفولیپیدی اطراف آهن در مکمل هایی که آهن به فرم لیپوزومال است مثل کپسول لیپیفر، کمک به جذب بهتر آهن به گردش خون می کند و مدت زمان تماس آهن با دستگاه گوارش را کم می کند درنتیجه عوارض گوارشی آن کم تر می شود.
انواع مکمل های آهن:
مکمل های آهن انواع مختلفی دارند که به شکل خوراکی (کپسول، قرص یا شربت) و تزریقی در دسترس هستند. تفاوت مهم مکمل های آهن در میزان جذب آهن المنتال یا آهن عنصری آن هاست. برخی از مکمل های آهن با مواد معدنی مانند سولفات یا فومارات باند می شوند و برخی از مکمل های آهن با اسیدهای آمینه شلاته می شوند و یا با پوشش فسفولیپیدی وجود دارند که در ادامه با جزئیات بیشتری در مورد هرکدام صحبت خواهیم کرد.
| انواع آهن | میزان جذب آهن | عارضه گوارشی | مکمل های رایج |
| فروس سولفات | ۲۰٪ | دارد | ففول |
| فروس فومارات | ۳۳٪ | دارد ولی کمتر از فروس سولفات است | کپسول فروگلوبین ب۱۲ آیزن پلاس |
| فروس گلوکونات | ۱۲٪ | کم | آمپول خوراکی نیوهِم کپسول فروس پلاس دوبیس |
| آهن کربونیل | ۱۰۰٪ | کم | مکمل اکتی آیرون هموفیکس |
| فروس بیس گلایسینات | ۲۰٪ | کم تا متوسط | ایزی آیرون فروفورت دئودنال فروفورت گاین ففول پرگننسی ففول دئودنال |
| آهن لیپوزومال | ۳۰٪ | کم | کپسول سیدرال کپسول لیپیفر |
| آهن با پوشش پلی ساکاریدی | ۴۶٪ | کم | فرامکس مکسوفر پلاس |
فروس سولفات
از ارزان ترین و رایج ترین مکمل های آهن است که برای درمان کمخونی استفاده می شود. دوز قرص فروس سولفات هرچقدر که باشد ۲۰% آهن المنتال یا قابل جذب است برای مثال یک مکمل فروس سولفات با دوز ۱۰۰ میلی گرم ۲۰ میلی گرم آهن قابل جذب برای بدن دارد.
عوارض فروس سولفات: یبوست، سیاهی دندان و مدفوع و ایجاد مشکلات گوارشی. بنابراین در افراد مسن، کسانی که روده تحریک پذیر یا التهاب روده دارند تجویز نمی شود.
فروس فومارات
۳۳٪ آهن المنتال دارد و جذب آهن این مکمل بیشتر از فروس سولفات است. کپسول فروگلوبین ب۱۲ و آیزن پلاس مثالی از این نوع آهن است. برخی از بیماران عوارض گوارشی مانند اسهال نیز برای این نوع مکمل آهن گزارش می کنند اما چون جذب آهن به شکل فروس فومارات بیشتر است بنابراین دوز های پایین تری تجویز می شود درنتیجه عوارض گوارشی کمتری ایجاد می کند ولی با این حال عوارض گوارشی هر مکمل آهن ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد و باید درمورد آن با پزشک یا مشاور تغذیه مشورت کنید.
فروس گلوکونات
مکمل آهن از نوع فروس گلوکونات پایینترین میزان آهن المنتال یعنی چیزی حدود ۱۲٪ آهن المنتال دارد بنابراین عوارض گوارشی کمتری نسبت به فرم فروس سولفات و فومارات دارد. البته باید توجه داشت که که درست است عوارض کمتری دارد، بسیار کمتر هم جذب بدن می شود.
مانند آمپول خوراکی نیوهِم و کپسول فروس پلاس دوبیس
آهن کربونیل
با اینکه آهن کربونیل به شکل ملح آهن میباشد اما شباهت زیادی به آهن المنتال دارد و در نتیجه باعث حل شدن آهن در محیط اسیدی معده و ایجاد نمک هیدروکلرید میشود. این فرم از آهن حاوی ۱۰۰٪ آهن المنتال است و جذب آهن آن بیشتر از سایر فرم های آهن است. به دلیل جذب آهسته کمترین عارضه گوارشی را دارد.
از نمونه های حاوی آهن کربونیل میتوان به مکمل اکتی آیرون، هموفیکس اشاره کرد.
مکمل آهن شلاته شده با آمینواسید گلایسین
آهن های شلاته شده جذب خوب و عوارض گوارشی کمتری دارند برای مثال مکمل اهن شلاته با آمینواسید گلایسین (فروس بیس گلایسینات و فروس گلیسینات سولفات) زیست دسترسی بهتری دارد (۲۰٪ آهن المنتال دارد) . درواقع آمینواسید مثل یک بادیگارد از آهن محافظت می کند تا از معده عبور کند و به روده برسد و به خوبی جذب شود. مهارکننده های جذب آهن مثل کلسیم و فیتات و اگزالات تاثیر کمی بر این نوع از مکمل ها دارند. فرق فروس گلیسینات سولفات با فروس سولفات در این است که فروس سولفات عوارض گوارشی بیشتری ایجاد می کند.
از انواع این مکمل ها می توان به کپسول ایزی آیرون و فروفورت دئودنال یا فروفورت گاین شرکت عبیدی، فرودین، آیروکپ، ففول پرگننسی، ففول دئودنال و ففول ویتامینز اشاره کرد.
آهن لیپوزومال
این نوع مکمل آهن به شکلی است که آهن درون پوششی از فسفولیپید قرار دارد و در محیط معده باز نمیشود و از روده مستقیم جذب می شود. به همین دلیل آهن لیپوزومال حداقل عوارض گوارشی را دارد. از انواع آن کپسول سیدرال، سیدرال فورت، قطره سیدرال گوچه، کپسول لیپوزوفر فورت، کپسول و قطره و شربت لیپیفر اشاره کرد.
مکمل آهن با پوشش پلی ساکاریدی
مولکولهای آهن روکشی از جنس نشاسته دارند و همانند آهن لیپوزومال از معده عبور کرده و در روده جذب میشوند . این نوع از مکمل های آهن به خوبی تحمل میشوند و اغلب عوارض گوارشی ندارند. این مکمل ها بهترین گزینه برای افرادی است که به IBS و یا IBD مبتلا هستند. مثال معروف این مدل اهن، کپسول یا پودر خوراکی فرامکس یا قرص مکسوفر پلاس است.
جمعبندی بهترین قرص آهن بدون عوارض گوارشی
با توجه به صحبت های بالا، مکمل های آهن با برند ها و دوز های متفاوت در داروخانه ها وجود دارد که با توجه به شدت کمخونی یا برای پیشگیری تجویز می شوند. بعضی از مکمل های آهن عوارض گوارشی شدید و بعضی حتی بدون عارضه گوارشی هستند. بنابراین با توجه به میزان کمخونی، وضعیت گوارشی بیمار و … یکی از مکمل های بالا توسط متخصص تجویز می شود. البته رعایت رژیم غذایی مناسب برای رفع یبوست نیز برای کاهش عوارض مکمل های آهن مفید است.
آیا قرص آهن باعث یبوست میشود؟
بله بعضی از فرم های قرص آهن بدلیل اینکه آب زیادی از روده بزرگ جذب میکنند باعث ایجاد یبوست می شوند.
کدام فرم آهن کمترین عارضه گوارشی دارد؟
مکمل هایی با فرم بیس گلایسینات یا آهن لیپوزومال کمترین عوارض گوارشی را دارند.
قرص آهن با جذب بالا بدون تهوع چیست؟
مکمل هایی مثل فروفورت دئودنال یا گاین، لیپوزوفرمعمولا بدون عوارض گوارشی و یبوست هستند.